Als ik 11 jaar pillen ga slikken voor mijn ietsje te hoge cholesterol word ik niet 88 maar 89
‘Volgens de cardioloog is mijn slechte cholesterol te hoog en moet ik meer pillen gebruiken. Eigenlijk heb ik daar geen zin in. Wat vind jij?’ In twee zinnen schetst deze eind-zeventiger een paar problemen: de almaar strenger wordende normen voor ‘gezond leven’, het verschil tussen risico’s voor de gemeenschap en die voor het individu en het gebrek aan daadwerkelijk samen beslissen over de doelen van een behandeling.
Ik spiek even in zijn ‘meetwaarden-lijstje’. Daar is niks mis mee. Hij heeft al een lager ‘slecht-cholesterol’ dan volgens de huisartsennormen hoeft. Op die normen had ik eerder al kritiek , omdat bewijs ontbrak dat je dan langer gezond (en gelukkig) zou blijven. Blijkbaar worden specialisten steeds bevindelijker in die cholesterolleer. Inmiddels is er wel wat bewijs voor een betrekkelijk laag ldl-cholesterol (<1,8) bij ouderen, maar in absolute zin is de winst niet groot. Een jaar geleden verscheen in The Lancet een meta-analyse met de conclusie dat een streng anticholesterolbeleid bij 75-plussers beter is dan een liberaler. Maar de verschillen waren klein: in de onderzoeken met statines, waaraan bijna 12 duizend mensen meededen, waren er per jaar in de strenge groepen 834 mensen met een hartinfarct, beroerte of hartdood en in de liberalere groep 935. In absolute zin scheelt het zo’n 1 procent per jaar, maar in relatieve zin is het 40 procent minder. Met dat laatste getal schermen dokters vaak. En dat plussen ze voor het gemak vaak nog wat op: u heeft bijna de helft minder kans als u meer of andere pillen gebruikt. Dat klinkt overtuigend. Voor de totale zorg maakt zo’n klein effect wel uit: er zijn minder beroertes en hartinfarcten. Maar voor mij en mijn eind-zeventiger blijven die getallen lastig te wegen.
Kan dat nu niet beter? Ja, er is een app/website (u-prevent.com) die de individuele winst kan uitrekenen. Slimme dokters en wiskundigen van onder andere het UMCU hebben rekenmachientjes gebouwd waarmee dat kan. Ze baseren zich op grote onderzoeken over risicofactoren. Ik stop er de gegevens van mijn patiënt in. Met zijn voorgeschiedenis, huidige pillen en bloeddruk heeft hij 44 procent kans op een nieuw hartvaatziekteprobleem binnen 10 jaar. Omgerekend naar levensverwachting, kan hij – statistisch – nog tot zijn 85ste zonder nieuwe hartvaatellende mee. Als de cardioloog hem supersterke cholesterolremmers gaat geven, wordt hij wellicht 1 jaartje ouder. ‘La maar’, zegt hij nuchter.
Het leuke is dat je allerlei risicofactoren kunt invullen en veranderen: stoppen met roken, afvallen, allerhande pillen slikken. Wat levert de meeste winst op en is dat de moeite waard?
Ik kijk naar mijn eigen risicofactoren en zie dat ik 88 kan worden zonder hartinfarct. Dat vind ik met mijn krakkemikkige botten al veel te oud. Als ik 11 jaar pillen ga slikken voor mijn ietsje te hoge cholesterol word ik 89. Daar moet ik al helemaal niet aan denken.
Het zijn modellen en ze geven geen garantie, maar dit soort hulpmiddelen helpen om te laten zien wat zinvolle zorg is. Patiënten vinden dit cijferspelen fantastisch. Hartstikke leuk om samen met uw dokter te doen. Kun je allebei iets van leren.